طلاق عاطفی چیست و چگونه از آن پیشگیری کنیم؟

تفاوتی ندارد کجا زندگی کنی، توی یک شهر بزرگ یا یک شهر کوچک و دورافتاده؛ خواسته یا ناخواسته هر روز خبری از طلاق می‌شنویم. اما دردناک‌تر از این خبر، مرگ عشق و علاقه‌هایی است که در نتیجه بی‌توجهی به‌جای اینکه امیدبخش باشند رو به تاریکی و خاموشی می‌روند. هر جامعه‌ای باتوجه‌به فرهنگ و جهان‌بینی خودش، یک‌سری ارزش‌ها و هنجارها در درون خودش داره. اما با وجود تفاوت‌های زیاد در ارزش‌های و هنجارها، خانواده در تمام دنیا به‌عنوان یک نظام ارزشمند اجتماعی همیشه مورداحترام و توجه بوده. خانواده بنیادی‌ترین و اولین نهاد اجتماعی است که بر اساس پیمان زناشویی بین زن و مرد تشکیل میشه و ریشه پیدایش جامعه است. از طرف دیگر ازبین‌رفتن نظام خانواده و فروپاشی پیوند زناشویی یا به عبارتی طلاق توی دین‌ها و فرهنگ‌های مختلف یک مسئله طرد شده و دوست‌نداشتنی به شمار می‌رفته و از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران اجتماعی در همه دوره‌های تاریخی جهان بوده. هرچند امروزه طلاق یک واقعه مهم در کنار بقیه اتفاقات زندگی شده و تا حدود زیادی مورد پذیرش فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته؛ اما همچنان به‌عنوان یک آسیب اجتماعی شناخته می‌شود و برای بازداری و جلوگیری از آن تلاش می‌کنند. ممکن است شما هم شنیده‌اید که بعضی‌ها زندگی سردی دارند و زن و شوهر حرفی برای زدن ندارند و زن و شوهر دیگر با هم کاری ندارند و در واقع حسی که در روزها و ماه‌ها و یا حتی سال‌های ابتدای زندگی مشترکشان داشتند، دیگر وجود ندارد.
اما راه‌حل چیست؟
چطور می‌توان از طلاق عاطفی یک زندگی مشترک جلوگیری کرد؟
قربانی‌های این طلاق عاطفی چه کسانی هستند؟
چه کارهایی در زندگی باعث می‌شود که یک زندگی به سمت طلاق عاطفی پیش برود؟

طلاق عاطفی چیست؟

خیلی از ما با کلمه طلاق عاطفی آشنایی داریم اما شاید دقیقاً ندانیم معنی‌اش چیه. توی طلاق عاطفی برعکس بقیه انواع طلاق، زن و شوهر با هم زندگی می‌کنند؛ اما هیچ رابطه زناشویی یا احساسی با همدیگر ندارند در طلاق عاطفی معمولاً بین زن و شوهر هیچ ابراز علاقه‌ای وجود ندارد. منظور از طلاق عاطفی جدایی کامل زن و شوهر نیست تو این جدایی زوج‌ها کنار همدیگر زیر یک سقف با هم زندگی می‌کنند؛ اما همونطور که گفتیم هیچ رابطه عاطفی زناشویی با هم برقرار نمی‌کنند و روابط خیلی محدودی با هم دارند. به عبارت دیگ توی طلاق عاطفی زن و شوهر مثل دو تا همخونه توی یه خونه با هم زندگی می‌کنند این نوع طلاق به‌خاطر یه سری دلایل ایجاد میشه که اگر به‌موقع بررسی و درمان نشه می‌تونه یه خانواده رو از هم بپاشونه. طلاق عاطفی اولین مرحله توی فرایند جدایی و طلاق و بیانگر این که رابطه زناشویی و احساسی شما داره از بین میره و نابود میشه.
باوجوداینکه ممکنه زن و شوهر با همدیگر باشند و کنار هم زندگی کنند؛ اما اعتماد و اعتقاد اونها نسبت به همدیگر از بین رفته و جذابیتی برای هم ندارند. توی طلاق عاطفی زن و شوهر به‌خاطر احساس ناامیدی و ناراحتی که دارن همدیگر و ناراحت می‌کنند در اصل طلاق عاطفی به معنی عدم وجود احترام عدم وجود اعتماد و عدم محبت به همدیگر توی زندگی مشترک هست. تو مرحله طلاق عاطفی همسر یا پارتنر شما دنبال این که یه دلیلی برای اثبات اینکه شما در حقش کوتاهی کردید و عیب و ایرادی دارید پیدا کنه تا بتونه راحت شما رو تنها بذاره، و هیچ حمایتی از شما نمی‌کنه بلکه تلاش می‌کند گاهی حتی شما رو آزار بده و اعتماد به نفستون رو از بین ببرد. البته این موارد توی همه روابطی که به طلاق عاطفی منجر میشه نیستند؛ اما اغلب این موارد رو دارند.

دلایل طلاق عاطفی

طلاق عاطفی، پدیده‌ای نیست که فقط محدود به یک عامل باشد. اما اغلب اوقات می‌تواند با یک علت ساده شروع می‌شود، مثلاً با یک جروبحث ساده بر سر یک مسئله ناچیز شروع شود و اگر شما و همسرتان آن مسئله را حل نکنید، ممکن است همین نقطه شروع یک طلاق عاطفی باشد. حتی اگر شما تصمیم اشتباهی در زندگی گرفته باشید، می‌توانید به جای اینکه زندگی خود را بسوزانید، می‌توانید زندگی‌تان را بسازید، با یادگیری، با شناخت، مطالعه و آموزش می‌توانید اشتباهات خود را جبران کنید، زندگی خود را از سر بگیرید. نه اینکه جا بزنید و خیلی زود عقب‌نشینی کنید بمانید و زندگی خود را آن طور که دوست دارید ادامه بدهید.

جلوگیری از طلاق عاطفی

برای جلوگیری از طلاق عاطفی و سردی رابطه با همسرتان ابتدا باید مسئولیت انتخاب‌هایتان را بپذیرید. اگر شما کسی را برای زندگی مشترک انتخاب کرده‌اید، با بروز مشکلات و اختلافات نباید برای پایان‌دادن به آن زندگی عجله کنید!! بلکه باید با دید بهتر مشکلاتتان را حل کنید و از سردشدن رابطه جلوگیری کنید، مثلاً بعد از درگیری و دعوا اگر دیدید مثلاً اشتیاقی برای غذا درست‌کردن ندارید و یا کارهایی که قبلاً با عشق و علاقه انجام می‌دادید و بعد از یک مشاجره دیگر علاقه‌ای به انجام آن ندارید، سریعاً باید به فکر اصلاح خود باشید و اجازه ندهید این کدورت طولانی شود. از طرفی اگر محبت‌هایی که همسر شما نسبت به شما دارد را نبینید از او تشکر نکنید، حواستان به او نباشد، این را مرد شما به‌خوبی درک می‌کند و ممکن است این شروع یک طلاق عاطفی باشد.

تأثیر سرزنش در طلاق عاطفی

همه‌مون می‌دونیم که آرامش و اعتماد لازمه دوام یک زندگی مشترک هست. اما توی طلاق عاطفی بعضی وقت‌ها یکی از زوجین همسر خودش رو توی بعضی از مسائل باوجوداینکه به‌هیچ‌عنوان توی به وجود اومدن اون مسئله نقشی نداشته، سرزنش می‌کنه و این سرزنش بی‌دلیل باعث سردی رابطه بین اون و همسرش میشه. در اصل طلاق عاطفی ناشی از همین سرزنش‌های بی‌دلیل و جبهه‌گیری‌ها و گاردگرفتن‌های بی‌جای زوج‌ها نسبت به همدیگر است تا جایی که طلاق عاطفی خیلی مخرب‌تر از طلاقی که توی شناسنامه ثبت و باعث جدایی کامل دو نفر از همدیگر میشه. البته توی بعضی از موارد سرزنش سازنده است؛ اما باید موقعیت فردی که سرزنش میشه و نحوه سرزنش کاملاً بررسی شود. وقتی که یه نفر یک ضعفی رو داره و مدام به‌عنوان سرکوفت و سرزنش به اون گفته میشه یه سری معضلات و مشکلات برای اون شخص به وجود میاره درصورتی‌که اگر هدف ما این که رفتار اون فرد اصلاح شه باید از طریق روش دیگ‌های و صلح‌آمیزتر اون رو مطرح کنیم. وقتی زن و شوهر مدام نسبت به همدیگر گارد دارند و همدیگر و سرزنش می‌کنند توی خانواده هم بدبینی به وجود میاد و فرد احساس می‌کنه که پیش همسرش جایگاهی ندارد و همسرش دوستش ندارد؛ بنابراین صحبت‌کردن در موقعیت مناسب و دید مثبت داشتن می‌تونه توی این موارد کمک‌کننده باشد.

سوگواری بعد از طلاق

یکی دیگر از مراحل مهم در طلاق سوگواری بعد از طلاق است. تقریباً همه افراد بعد از اینکه جدا میشن و طلاق می‌گیرند ۵ مرحله سوگواری رو می‌گذرانند تا به یه ثبات روانی برسند.

مرحله اول: انکار

اولین مرحله اینکه فردی که طلاق‌گرفته، طلاق خودش رو انکار می‌کنه و باورش نمیشه که جدا شده، چون اوایل جدایی ذهن دو نفر درگیر این مسئله هست که هنوز همسر قبلی‌شون توی زندگی‌شونه حتی گاهی ممکنه به همسرشون پیام بدن چون هنوز نتوانستن بپذیرند که این رابطه تمام شده.

مرحله دوم: خشم

مرحله بعدی سوگواری یعنی مرحله بعد از انکار، مرحله خشم و فرد ممکنه نسبت به اینکه چرا رابطم خراب شد؟ چرا به جدایی رسید؟ چرا باید تهش این می‌شد؟ عصبانی شه و حتی رفتارهای خطرناکی هم ازش سر بزند یا اون خشم خودش رو به شکل‌های مختلفی نشون بده.

مرحله سوم: چانه‌زنی

مرحله بعد چانه‌زنی یا مذاکره است تو این مرحله فرد با خودش گفتگوهای درونی داره و ممکنه این گفتگوها به شکل‌های مختلفی حتی سکوت اتفاق بیفتد. فرد دنبال این که یه جوابی برای این سؤال پیدا کنه که چرا رابطه‌اش به طلاق منجر شده یا با خودش فکر کنه اگر فلان کار و انجام می‌دادم ممکن بود که رابطم به اینجا نرسد، و یا حتی به این فکر کنه که خودش مقصر این طلاق بوده یا همسرش و سؤالی شبیه این ذهنش رو مشغول می‌کنه.

مرحله چهارم: افسردگی

مرحله بعدی سوگواری بعد از طلاق و جدایی، افسردگی است. تو این مرحله فرد ناراحت میشه، غمگین و به قول گفتنی توی لاک خودش فرو میره نه با کسی حرف میزنه و نه کار خاصی انجام میده و علائم افسردگی رو بیشتر از قبل نشون میده.

مرحله پنجم: پذیرش

آخرین مرحله از سوگواری مرحله پذیرش، یعنی فرد با اتفاقی که توی زندگی‌اش افتاده و با این جدایی کنار میاد و واقعیت زندگی خودش رو می‌پذیرد و به روند طبیعی زندگی‌اش ادامه میده.

این پنج مرحله ممکنه بعد از طلاق به‌صورت هم‌زمان یا به ترتیب برای فرد اتفاق بیفتد. متأسفانه، خیلی از افراد صرفاً به‌خاطر احساس یا برای اینکه خلع‌های عاطفی روانی‌شون رو پر کنند یا فشار خانواده و اجتماع را از روی خودشون بردارند وارد یه رابطه اشتباه میشن ازدواج می‌کنند و بعد از ازدواج هم چون سواد رابطه عاطفی ندارند و نمی‌تونن مسائل زندگی مشترکشون رو مدیریت کنند به طلاق عاطفی منجر میشه یا در نهایت طلاق می‌گیرند و به‌طورکلی از هم جدا میشن.

جایگاه خشم در طلاق عاطفی

تقریباً توی تمام مراحل طلاق عاطفی خشم وجود داره به‌خصوص نسبت به دوستان نسبت به افراد خانواده و آدم‌هایی که باهاشون رفت‌وآمد داریم و توی زندگی ما نقش دارند، اما بیشترین بخش این خشم متوجه همسر ما و کسی که داریم باهاش زندگی می‌کنیم. حتی ممکنه وقتی که رابطه به مرحله طلاق عاطفی رسید طرف مقابل خودمون رو مقصر بدانیم یا مثلاً من به‌عنوان یک زن از تمام مردها عصبانی باشم یا همسر من از تمام خانم‌ها عصبانی شه. یعنی یک نفر خودش رو مستحق این بدونه که عصبانی شه و همسرش باید تاوان رفتارهای زشتش رو بده و اذیت شه. شرایط زمانی بدتر میشه که دو نفر بچه مشترک داشته باشند و این طلاق عاطفی با حضور اونها اتفاق بیفتد، چون گاهی کاملاً بی‌دلیل ممکنه خشم و عصبانیت خودش رو روی بچه‌ها خالی کنه یا حساسیت‌های بی‌مورد و بی‌جایی رو نسبت به بچه‌ها داشته باشد. یا به اعضای خانواده پرخاش کنه و مدام توهین کنه البته پشت تمام این رفتارها تقریباً میشه گفت ترس‌های زیادی وجود داره که ما توی این مقاله در موردشون صحبت نمی‌کنیم.

احساس تنهایی در طلاق عاطفی

اکثر آدم‌ها توی دوران بلوغ احساس می‌کنند که تنها هستند و هیچ‌کس و ندارند و بعدازاین شروع می‌کنند کم‌کم شخصیت خودشون رو طوری شکل میدن که نیازی به کسی نداشته باشند. فرقی نمی‌کنه شما مرد باشید یا زن وقتی توی زندگی مشترک احساس تنهایی می‌کنید و همه بار زندگی روی دوش خودتون تک‌وتنهاست و احساس می‌کنید که نیازی به همسر ندارید طبیعتاً تلاش می‌کنید که تصمیم نهایی رو بگیرید و چیزهایی رو که تا الان خراب شده برای خودتان بازسازی کنید. توی این مرحله دید افراد نسبت به خودشون نسبت به دیدی که توی مرحله اول نسبت به خودشون دارن خیلی بهتر میشه.

برگشت به زندگی عادی بعد از طلاق عاطفی

مرحله پنجم و مرحله آخر طلاق عاطفی برگشت به زندگی عادی. شروع دوباره زندگی طبق روتین گذشته آخرین مرحله از فرایند طلاق عاطفی و طلاق قانونی فرد احساس می‌کنه که دوباره کنترل بیشتری روی زندگی‌اش داره و توی این مرحله از طلاق عاطفی شخص می‌تونه برنامه‌ریزی‌های دراز مدتی برای خودش انجام بده. اگر هر دو نفر تو این مرحله قرار داشته باشند؛ یعنی خواهان این باشند که جدا از هم زندگی کنند و برای خودشون برنامه‌ریزی داشته باشند و زندگی خودشون رو کنترل و مدیریت کنند خیلی کمتر معمولاً روند طلاقشون طول می‌کشه و سریع‌تر می‌تونن پروسه جدایی رو طی بکنند.

آنچه باید از طلاق عاطفی بدانیم

ما تا اینجا در مورد شکل طلاق عاطفی و مراحلی که توی طلاق عاطفی برای فرد اتفاق می‌افتد صحبت کردیم. اما موضوع خیلی مهمی وجود داره که در مورد اون می‌خواهیم الان با هم حرف بزنیم در مورد مواردی که سرعت طلاق عاطفی رو بیشتر می‌کنند اگر ما بتونیم این عوامل و شرایط رو کنترل کنیم و جلوی اونها را بگیریم احتمالاً به مرحله طلاق عاطفی نمی‌رسیم؛ اما درصورتی‌که کنترلی روشون نداشته باشیم طبیعتاً زودتر دچار طلاق عاطفی میشیم و در صورت ادامه‌دار بودن در نهایت باید منتظر طلاق جدایی قانونی باشیم و از اونجایی که هیچ پدیده اجتماعی بدون نتیجه نیست طلاق هم از هر نوعی که باشه، کانون خانواده رو از بین می‌بره.
از اونجایی که در طلاق عاطفی دو نفر بدون هیچ احساس، عاطفه، علاقه و همدلی با هم زندگی می‌کنند این شیوه ارتباط روح اونها رو دچار فرسایش می‌کنه؛ درصورتی‌که فرزندی داشته باشند این شرایط بدتر هم میشه خیلی از مواقع فرزندان این خانواده‌ها نه فقط در کودکی بلکه توی بزرگسالی هم از این مسائل و آسیب‌های روانی، شخصیتی و اجتماعی رنج می‌برند و با کوچک‌ترین مشکلی دچار فروپاشی می‌شوند. تقویت اعتماد و باورهای مشترک به همراه آموزش و یادگیری مهارت‌های زندگی و ارتباطی می‌تونه تاب‌آوری و قدرت مدیریت افراد رو در این موقعیت‌ها افزایش بده و در کنترل و کاهش تنش به فرد کمک کنه. از طرف دیگر کاهش انتظارات و توقع‌ها، تقویت تفکر عقلانی و اعتماد و بازگشت به خود، احترام و باور به توانایی‌های همسر و نهادینه‌شدن فرهنگ مشاوره گرفتن و کمک‌گرفتن از روان‌شناس و متخصص در جامعه می‌تونه زوج‌ها کمک کنه تا بهتر همدیگر رو بشناسند و تفاوت‌های همدیگر رو درک کنند تا به این صورت توی مدیریت زندگی هم توانمندتر بشوند.

سؤالات متداول در مورد طلاق عاطفی

طلاق عاطفی چیست؟

طلاق عاطفی، زمانی اتفاق می‌افتد که زن، مرد یا هر دو نفر، از زندگی مشترک خسته شوند و به‌سادگی ارتباط خود را با هم قطع کنند. در این مرحله فرد نسبت به شریک زندگی خود و همچنین نسبت به رابطه عاطفی و جنسی با همسر خود، بی‌تفاوت است.

چه رفتارهایی احتمال طلاق عاطفی رو بیشتر می‌کنه؟

پاسخ: این موارد روی‌هم‌رفته به‌مرور باعث ایجاد اختلال و درگیری و ناراحتی توی رابطه عاطفی و شناختی و عدم رضایت رابطه جنسی و زناشویی بین دو نفر میشه که به معنی این که ما نمی‌تونیم همدیگر و درک کنیم و با همدیگر همدلی نداریم:
برای همدیگر وقت نداریم
مردی که رفتارهای خشونت‌آمیز داره
با هم همراهی و همدلی نداریم
نسبت به همدیگر بی‌توجهی می‌کنیم
نیازهای عاطفی همدیگر و تأمین نمی‌کنیم
یکی از زوجین تعادل روحی ندارد
عدم سواد عاطفی و داشتن مشکلات ارتباطی
به همدیگر اعتماد نداریم
رابطه جنسی خوبی با هم نداریم.
درعین‌حال یه سری موارد دیگر هم هستند که باعث افزایش طلاق عاطفی میشن و شامل
کوتاهی‌کردن زن و مرد توی محکم کردن رابطه‌شون
اولویت قراردادن کار و فعالیت‌های اجتماعی و عدم توجه به مسائل عاطفی به‌اندازه کافی
تنش و اختلال توی رابطه
توجه و وقت‌گذاشتن بیش از حد زوج‌ها توی شبکه‌های اجتماعی
نداشتن و بلد نبودن مهارت‌های زندگی
اعتراض‌کردن مدام و ایرادگرفتن‌های مکرر

دلیل اصلی طلاق عاطفی چیه؟

پاسخ: طلاق عاطفی دلایل متعددی دارد ولی چند تا از دلایل مهم به شرح زیر هست:
داشتن ویژگی‌های اخلاقی نامناسب و نامطلوب توی زوج‌ها دیر ازدواج‌کردن خشونت یکی از زوج‌ها
دخالت‌های بیجای دیگران توی زندگی مشترک
ازدست‌دادن کار یا بیکاری
ازدست‌دادن موقعیت اجتماعی و شغلی
شرایط نامناسب و وضعیت بد اقتصادی خانواده
نداشتن عفت کلام و ضعف مهارت ارتباطی کلامی بین زوج‌ها دلایل اصلی به‌وجودآمدن طلاق عاطفی و جدایی هستند.

چطور می‌تونیم از طلاق عاطفی جلوگیری کنیم؟

پاسخ: مهم‌ترین چیزی که باید به اون توجه کنیم تا بتونه باعث دوام و صمیمیت بیشتر بین زوج‌ها شه، این که زوج‌ها توی شناخت همدیگر و برطرف‌کردن نیازهای عاطفی همدیگر تلاش کنند و با هم قدم بردارند. به‌طورکلی نیازهای اساسی مرد توی رابطه شامل حمایت خانوادگی تحسین‌شدن همراهی توی تفریحات و نیازهای اساسی یک زن توی زندگی مشترک گرفتن محبت گفت‌وگوکردن مناسب روراست بودن و صداقت حمایت مالی و تعهد خانوادگی که دو نفر باید تلاش کنند تا برای همدیگر این موارد رو فراهم کنند. 

اگر رابطه ما دچار طلاق عاطفی شد می‌تونیم درستش کنیم؟

پاسخ: اگر بتونیم در زمان مناسب و به‌درستی تشخیص بدیم که رابطه ما و ارتباط ما با آدمی که شریک زندگی مونه دچار طلاق عاطفی شده، می‌تونیم با کمک‌گرفتن از متخصص و استفاده از راهکارهای مناسب دوباره رابطه‌مون رو درست کنیم و جلوی آسیب‌هایی که می‌تونه جدایی به ما بزنه رو بگیریم.